Namazın Sünnetleri

Namazların sünnetleri de vardır. Bu sünnetler, namazların vaciblerini tamamlar. Onlardaki noksanlıkları giderir ve fazla sevab kazanmaya sebeb olur. Sünnetlere riayet edip devam etmek Allah''ın Peygamberine sevgi alâmetidir. Bununla beraber bu sünnetleri terk etmek, namazın bozulmasını ve tekrar kılınmasını gerektirmez. Fakat küçümsemeksizin kasden terk edilmesi bir hata ve bir mahrumiyettir. Fakat sünnetin hak görülmemesi, boş ve hikmetten uzak sayılarak küçümsenmesi, -Allah korusun- küfürdür. Çünkü sünnet de şer''î hükümlerden ve esaslardan biridir. Namazlardan önce veya namazların içinde başlıca sünnetler şunlardır: 1) Beş vakit namaz için ve cuma namazı için ezan okumak ve ikamet etmek sünnettir. Şöyle ki: Vaktinde cemaatle yerine getirilen her farz namaz için ezan ve ikamet sünnet olduğu gibi, kazaya kalıp da cemaatle kılınacak farz namazlar için de sünnettir. Birçok namaz cemaatle kaza edileceği zaman, bunlardan yalnız ilk kılınacak namaz için ezan okunur. Sonra gerek bu namaz için ve gerek bunun arkasından kılınacak diğer kaza namazları için birer ikametle yetinilir. Kendi evlerinde yalnız başına namaz kılacak erkekler için ezan ve ikamet müstahabdır. Gerek yolcular için, gerek cemaatle namaz kılacaklar için ezan ve ikameti terk etmek mekruhtur. Cuma günü şehirde bulundukları halde, özürlerinden dolayı cuma namazını kılamayanlara, öğle namazını kılarlarken ezan ve ikamet gerekmez. Kadınlar için de ezan ve ikamet sünnet değildir. Ezan ve ikamet bahsine bakılsın!.. 2) İftitah (başlangıç) tekbirini alırken elleri yukarıya kaldırmak sünnettir. Şöyle ki: Erkekler ellerini, baş parmaklar kulak yumuşaklarına değecek kadar, kadınlar da parmaklarının uçları omuzlarına kavuşacak kadar ellerini göğüslerinin hizasına kaldırıp o vaziyette: "Allahü Akber" derler. Ellerin içleri kıbleye yönelik bulunmalıdır. Birbirine karşı da bulunabilir. (Üç İmama göre, erkekler de ellerini ancak omuzlarının hizasına kadar kaldırırlar.) 3) Tekbir için eller kaldırılırken parmakların aralarının zorlamaksızın biraz açık bulundurulması sünnettir. 4) İmam olan kimsenin, tekbirleri ve rükudan kıyama kalkarken "Semiallahu limen hamideh" sözünü ve namazın sonunda her iki tarafa vereceği selâmı ihtiyaç miktarı aşikâre yapması sünnet olduğu gibi, cemaatın da rükudan kalkarken: "Allahümme Rabbena ve lekelhamd" sözü ile tekbirleri ve selâmı gizlice yapmaları sünnettir. Yalnız başına namaz kılan rükudan kalkarken bunların ikisini de söyler. [Birinci sözün anlamı: "Yüce Allah kendisine hamd edenin hamdini işitir." İkincinin anlamı: "Ey Rabbimiz Hamd da sana mahsustur."] 5) İlk tekbirden sonra namazın başında gizlice "Sübhanekeallahümme" okunması, bundan sonra Fatiha''dan önce yine gizlice "Eûzü Besmele" okunması ve diğer rekatlarda da Fatiha''dan önce besmele çekilip Fatiha''ların sonunda âmîn denilmesi sünnettir. Burada imam ile cemaat ve yalnız başına kılanlar arasında bir fark yoktur. Yalnız cemaat Fatiha''yı okumayacakları için "Eûzü Besmele" okumaları gerekmez. "Amîn" sözünün manası, dualarımızı kabul et, demektir. Her rekatta Fatiha''dan önce Besmeleyi okumak, sahih sayılan bir görüşe göre vacibdir. Fatiha''dan sonra okunacak sûrelerin başlarında Besmele okunmaz. Yalnız İmam Muhammed''e göre, sessizce kılınacak namazlarda bu sûrelerin başlarında da besmele okunur. Sübhaneke''den maksad: "Sübhanekallahümme ve bihamdike ve tebarekesmüke ve Tealâ ceddüke ve la ilâhe gayrük", cümlesidir. Anlamı: "Ey Allah''ım; Seni tesbih ve tenzih ederim, sana hamd ve övgüde bulunurum. Senin kutsal ismin mübarektir. Senin azamet ve celâlin pek yüksektir. Senden başka hak mabud yoktur." "Eûzü"den maksad da: "Eûzü Billâhi mineşşeytanirrecîm" demektir. Anlamı şudur: "Allah tarafından kovulmuş olan Şeytan''ın kötülüğünden Yüce Allah''a sığınırım." Bu sığınmaya "Teavvüz" denir. 6) Namazda erkeklerin, göbeklerinin altında tutmak üzere sağ ellerini sol elleri üzerine koyup sağ ellerinin baş parmak ve serçe parmağı ile sol bileği kavramaları ve sağ elin diğer üç parmağını sol kol üzerine uzatmaları sünnettir. Kadınların da sağ ellerini sol elleri üzerine koyarak halka yapmaksızın göğüsleri üzerinde bulundurmaları sünnettir. 7) Namaz aralarında kıyamdan rükua ve secdelere giderken "Allahü Ekber" denilmesi, rükudan kıyama kalkarken "Semiallahü limen hamideh" denmesi, secdeden kalkıp yine secdeye giderken "Allahü Ekber" denilmesi sünnettir. Rüku ve secde tesbihleri, rüku halinde en az üç kere: "Sübhane Rabbiye''l-azîm" denilmesi, secde halinde de en az üç kere: "Sübhane Rabbiye''l-alâ" denilmesi sünnettir. 9) Rüku halinde, erkeklerin ellerinin parmakları açık olacak şekilde elleriyle dizlerini tutmaları sünnettir. Kadınlar bu halde parmaklarını açık tutmazlar ve dizlerini kavramazlar, ellerini dizleri üzerine koyarlar. 10) Bir özür yoksa, kıyamda iki ayağın arasını dört parmak kadar açık bulundurmak sünnettir. 11) Ka''de (Tahiyyata oturuş) ve celse (secdeden doğrulup bekleme) hallerinde erkeklerin sol ayaklarını döşeyerek üzerlerine oturmaları ve sağ ayaklarını güçleri yettiğince kıbleye doğru dikmeleri, kadınların da sol ayaklarını sağ taraflarına yatık bulundurarak yere oturmaları sünnettir. Bu oturuşa "Teverrük" denir. 12) Rükuda erkeklerin inciklerini dik tutmaları, kadınların da dizlerini bükük bulundurmaları sünnettir. Bu halde erkeklerın sırtları düz bulunur. Kadınların sırtları ise yukarıya doğru meyilli olur. 13) Secdeye varılırken önce dizleri, sonra elleri, sonra yüzü yere koymak ve secdeden kalkarken de önce yüzü, sonra elleri dizlerin üzerine koyduktan sonra dizleri yerden kaldırmak sünnettir. Buna güç yetmezse, el ile yere dayanarak kalkılabilir. 14) Ka''delerde (Tahiyyatlara oturuşlarda) ve celselerde (secdeler arasındaki bekleyişlerde) ellerin kıbleye yönelik olarak oyluklar üzerine konulup dizlerin tutulması sünnettir. 15) Ka''delerdeki Teşehhüdlerde "Lâ İlâhe" denirken, sağ elin şehadet parmağı kaldırılıp "İllallah" denirken indirmesi sünnettir. Bunu yaparken baş parmak ile orta parmak halka edilip diğer iki parmak bükülmelidir. Birçok kimseler bu sünneti gereği üzre yapamayacaklarından dolayı bunun terk edilmesini uygun görenler vardır. 16) Farz namazların, vitir namazının ve müekked sünnetlerin son oturuşlarında, gayr-i müekked sünnetlerle diğer nafilelerin her oturuşunda Tahiyyattan sonra Peygamber Efendimize Salât ve Selâm okumak sünnettir. [Bu salât ve selâm şu şekilde okunur: "Allahümme salli alâ seyyidina Muhammedin ve alâ âli seyyidina Muhammed. Kema salleyte alâ seyyidina İbrahime ve alâ âli seyyidina İbrahime. İnneke hamîdün mecid. Ve barik alâ seyyidina Muhammedin ve alâ âli Muhammed. Kema barekte alâ seyyidina İbrahime ve alâ âli seyyidina İbrahim. İnneke hamîdün mecid." Anlamı: "Ey Allah''ım! Efendimiz Muhammed''e ve efendimiz Muhammed''in ailesine rahmet et. (onların şerefini yücelt) Efendimiz İbrahime ve onun ailesine rahmet ettigin gibi. Şübhesiz bütün hamd ve övgü sanadır, büyüklük ve yücelik sana mahsustur. Efendimiz Muhammed''e ve onun ailesine bereket ver. Efendimizi İbrahime ve onun ailesine bereket verdiğin gibi. Şübhesiz bütün hamd ve övgü sanadır, büyüklükve yücelik sana mahsustur."] 17) Bütün namazların son oturuşlarında Salât ve Selâmdan sonra iki tarafa selâm vermeden önce dua edilmesi sünnettir. Bu dua, Kur''an-ı Kerim''in mübarek dua âyetlerinden biri ile yapılması veya, bunlara benzer bulunmalıdır. Kullardan istenebilecek şeyler hakkında olan: "Ya Rabbi! Bana şu kadar para ver," şeklinde namazda dua edilmesi caiz görülmemektedir. Namazların sonunda âdet edinilen dua: "Rabbenâ âtinâ fı''d dünya haseneten ve fi''l âhireti haseneten ve kınâ azâbe''n-nâr". ["Ey Rabbimiz Bize dünyada bir güzellik, âhirette de bir güzellik (iyilik ve mutluluk) ver ve bizi ateş azabından koru" demektir.] 18) Namazların sonunda selâm verirken yüzün önce sağ tarafa, sonra sola çevrilmesi sünnettir. 19) Sütre edinilmesi sünnettir. Şöyle ki: Sahra ve benzeri açık yerlerde namaz kılan kimse, önünden başkasının geçmesini umuyorsa sağ veya sol kaşının hizasına en az bir arşın boyunda secde yerinin önüne kalın veya ince bir ağaç diker. Dikilemiyorsa, ağacı boyunca uzatır veya önüne uzunlamasına böyle bir çizgi çizer. Enine yarım daire şeklinde bir çizgi çizilmesi de caizdir. Direk ve sandalye gibi şeyler de sütre işini görürler. Cemaatle kılınan namazlarda yalnız imamın önünde sütre bulunması kâfidir. Namaz kılanın önünden geçilmesi edebe aykırıdır. Günahı gerektirdiğinden bundan kaçınılması lâzımdır. Namaz kılan kimse, önünden geçmek isteyeni engellemek için "Sübhanellah" diyebilir. Eli ile, gözü ile yahut başı ile hafifçe işaret edebilir. Sütrenin bulunması, namaz kılanın dağınık düşüncelerini kaldırıp ibadet için bir araya toplamaya ve gönlünü bir çerçeve içinde tutmaya yardımcı olur.